Việc giải trình tự gene virus do Đơn vị Nghiên cứu Lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU) và bệnh viện bệnh Nhiệt đới TP HCM phối hợp thực hiện, nhằm chủ động giám sát các biến chủng gây Covid-19 tại TP HCM. Các phân tích về di truyền cho thấy biến chủng gây dịch từ tháng 5 đến tháng 11 tại thành phố là Delta. Biến chủng này được phát hiện đầu tiên từ các ca nhiễm liên quan chung cư Sunview, TP Thủ Đức (nơi ở của "bệnh nhân 4514" là nam nhân viên công ty kiểm toán) và chùm ca liên quan nhóm truyền giáo Phục Hưng hồi tháng 5.

Sở Y tế TP HCM đang tiếp tục giám sát và giải mã nhanh các biến chủng lưu hành, đặc biệt kịp thời phát hiện sự xuất hiện biến chủng Omicron. Sở cũng xây dựng kế hoạch nâng cao năng lực giám sát sự lưu hành các chủng virus gây bệnh, đào tạo nhân lực giải mã gene virus để sẵn sàng ứng phó với những thách thức tiềm tàng của dịch bệnh Covid-19 cũng như các bệnh nhiễm trùng mới nổi trong tương lai.

Gần đây, sự xuất hiện của biến chủng Omicron ở Nam Phi mang đến cho thế giới nhiều nỗi lo về một làn sóng Covid-19 mới. Theo cơ quan y tế công cộng Liên minh châu Âu (EU), tính đến ngày 30/11, Omicron đã lan đến 20 quốc gia, 13 trong số đó thuộc EU. Hong Kong, Thụy Điển, Israel, Anh, Italy, Canada, Bỉ và Hà Lan đều ráo riết truy tìm các ca nhiễm đầu tiên thông qua mẫu bệnh phẩm thu thập trong khoảng thời gian trước khi Nam Phi báo cáo.

Các nhà khoa học còn nhiều tranh cãi xung quanh biến chủng Omicron. Một số người cho rằng virus có thể lây lan nhanh hơn, né tránh miễn dịch, làm giảm hiệu quả của vaccine. Số khác nhận định biến chủng đang bị thổi phồng.

Bộ Y tế tối 28/11 cho biết Việt Nam chưa ghi nhận trường hợp nhiễm chủng Omicron, song đề xuất Chính phủ dừng các chuyến bay đến hay về từ nam châu Phi. Hệ thống giám sát dịch tại Việt Nam được tăng cường nhằm phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường của các ổ dịch.

Cây phát sinh loài mô tả mối liên hệ về di truyền của biến chủng Delta lưu hành trên địa bàn TPHCM trong năm 2021. Ảnh: Đơn vị Nghiên cứu Lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU)

Giám sát phát hiện các biến chủng hiện nay được xem là công cụ quan trọng không thể thiếu trong công cuộc chống đại dịch toàn cầu. Từ đó giúp định hướng tốt hơn các hướng đi của biện pháp dự phòng, truy vết cách ly cũng như phát triển vaccine và các phương thức điều trị.

Từ cuối năm 2020 đến nay, nhiều biến chủng quan ngại như Alpha, Beta, Gamma và Delta được phát hiện trên thế giới, gây ra nhiều thách thức cho chiến lược phòng chống đại dịch toàn cầu. Đặc điểm chung của những biến chủng này là mang các đột biến, đặc biệt trên protein gai, cho phép virus có khả năng lây nhanh hơn, giảm tác dụng của vaccine, thậm chí có độc lực cao hơn. Trong số này phải kể đến biến chủng Delta được phát hiện lần đầu tiên vào cuối năm 2020 ở Ấn Độ, nay đã lây lan toàn cầu gây ra làn sóng Covid-19 khắp thế giới, kể cả các nước có độ che phủ vaccine cao như ở Anh và Mỹ.

Từ khi Covid-19 xuất hiện, TP HCM đã chú trọng giải mã gene nCoV nhiều ca bệnh, kịp thời phát hiện nhiều biến chủng mới lần đầu xuất hiện ở Việt Nam, như nam thanh niên ("bệnh nhân 1660") nhiễm biến chủng Anh, nhóm bốc xếp ở sân bay Tân Sơn Nhất nhiễm biến chủng Ruwanda A23.1.