Khi nghe tin Bộ Công an chỉ đạo làm rõ những lùm xùm từ chuyện làm thiện nguyện của một số nghệ sĩ tên tuổi trong đợt cứu trợ lũ lụt năm ngoái, tôi thấy đúng nhưng thú thực tôi rất buồn.

Buồn vì nhiều lẽ. Chuyện làm thiện nguyện chẳng có gì mới. Đó là truyền thống ngàn đời của người dân Việt “lá lành đùm lá rách”. Làm thiện nguyện ai cũng có thể làm, từ một người nghèo trong mặt bằng xã hội cứu giúp người hoàn cảnh kém hơn đến một tổ chức bằng uy tín và chức năng của mình đứng ra huy động một lượng của cải vật chất lớn giúp đỡ đồng bào...

Trong trường hợp này, các nghệ sĩ lấy chính tên tuổi, sự nghiệp của mình đứng ra để làm thiện nguyện cũng là lẽ thường. Đồng bào vùng lũ lụt lâm nạn, mọi sự giúp đỡ đều là đáng quý, là việc nên làm.

Vậy tại sao lại xảy ra lùm xùm để dư luận dị nghị, thậm chí tố cáo việc tổ chức thiện nguyện rất cao quý này. Rất đơn giản thôi, đó là tính minh bạch. Buồn ở nhẽ đó.

Trong tất cả các trường hợp trong diện xác minh làm rõ lần này khiến dư luận nghi vấn chính ở số tiền quá lớn và việc giải ngân chậm trễ, thậm chí tù mù. Cách thức cứu trợ cũng là vấn đề. Với cá nhân, đã đành là số tiền quá lớn vượt khả năng tổ chức nhưng không thiếu gì cách thực hiện tốt hơn khi các địa phương bị thiên tai có hẳn hệ thống chính quyền, đoàn thể có thể kết hợp cấp phát và giám sát tốt hơn. Nhưng cái chính có nhẽ ở những phát ngôn của người thực hiện. Khi làm thiện nguyện việc phát ngôn vô cùng nhạ‌y cả‌m, có thể gây tổn thương chính dư luận chứ chưa nói đến những người trong diện cứu trợ.

Lúc xảy ra chuyện lùm xùm, tâm lý chung của những người hay làm công việc này là lo lắng cho chính những người thực hiện. Phải nói thêm chỗ này, rất nhiều người tôi biết, tôi quen, họ có là bạn tôi hoặc không đều im lặng bởi họ đã từng làm việc tương tự không chỉ một lần. Trong sự hỗn loạn của dư luận ủng hộ lẫn phản đối những người thực hiện cứu trợ tôi có cảm giác họ như đang trong men say của một điều rất tối kị của việc thiện nguyện đó là ý nghĩ ban phát. 

Điều này là có thật với một trường hợp cụ thể trong số những người bị xác minh lần này. Anh là ai, làm gì khi chỉ là người trung chuyển lòng hảo tâm của mọi người đến đồng bào. Nói theo nhà Phật, anh chẳng có tẹo công đức nào. Công đức bằng không.

Đợt lũ lụt năm ngoái tôi đang nằm ở Vinh viết kịch bản phim truyện về Nghệ An. Một nhóm bạn nhờ tôi chuyển một xe hàng vào Hà Tĩnh. Tôi liên hệ mượn xe tải trực tiếp chuyển hàng vào tập kết đúng yêu cầu của họ, có biên nhận địa phương. Kế đó một quỹ xã hội ủy nhiệm cho tôi mang tiền mặt đến phúng viếng các trường hợp liệt sĩ hy sinh trong đợt chống lũ lụt của tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh. 

Liên quan đến tiền mặt và cũng muốn tổ chức một đoàn quy mô hơn đến chia buồn với thân nhân liệt sĩ, tôi chủ động mời một cán bộ cấp Sở của Nghệ An, một doanh nhân có kiến thức tài chính làm kế toán giao tiền, biên nhận đầy đủ từng trường hợp. Không thể có một sơ sảy nhỏ khi mọi sự minh bạch rõ ràng với một số tiền nhiều trăm triệu đồng.

Ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng

Nhắc trường hợp của tôi năm ngoái chỉ để khẳng định một điều nếu làm trọn vẹn mọi nhẽ thì không bao giờ có thể xảy ra chuyện điều tiếng. Có thể thông cảm cho những nghệ sĩ rằng họ không chuyên nghiệp trong việc tài chính và quá sức họ trong khi lượng tiền quá lớn vượt tầm kiểm soát cá nhân. Nhưng điều đó không đủ trấn an dư luận và dập tắt những nghi ngờ. 

Không có lửa sao có khói. Sau những phát biểu mạnh mẽ đầy thiên kiến cá nhân của một nữ nghệ sĩ, anh bạn tôi một người làm thiện nguyện nhiều năm nay bảo tôi, nguy đấy ông ạ. Tình hình này chắc sẽ xảy chuyện. Có lẽ bằng kinh nghiệm của mình và thực tế thiện nguyện nên anh có lời nhận xét như một tiên lượng chính xác như vậy.

Vì tế nhị và cũng rất thực lòng tôi tôn trọng những tên tuổi nghệ sĩ làm thiện nguyện đang bị Bộ Công an xác minh nên ẩn danh họ. Nhưng trong việc hành thiện này, tôi tin một điều sẽ không có chỗ cho điều ác. Thiếu minh bạch trong thiện nguyện, có thể có cả sự tư túi bớt xén chính những tấm lòng thiện của đồng bào tin tưởng trao gửi mình sẽ là một cái ác không thể dung thứ. Thiện ác phân minh. Cái ác sẽ bị trừng phạt. Dẫu vậy tôi vẫn mong sự bình an cho họ. Mong nhưng tất cả đều phải bình đẳng trước Pháp Luật. Hoan nghênh Bộ Công an đã vào cuộc làm rõ.